Anasayfa
Döviz
Altın
Borsa
Kripto Para
Kredi
Haber
Dolar, 100 sente denk para birimi. ABD, Kanada, Avustralya ile Güney Amerika, Pasifik, Karayipler, güneydoğu Asya ve Afrika’daki bazı ülkelerin resmî para birimidir.
Dolara ”thaler“ İsminin verilmiş olduğu o dönemde Amerika kıtası İspanyollar tarafından keşfedilmişti. Keşfedilen kıtada yüksek miktarda gümüş elde edilmişti İspanya ve kontrolünde bulunan Meksika, Bolivya ve Pero 1800 yıllara kadar gümüş sektörünün hâkimi olmuştur. Bu hâkimiyet döneminde İspanya kendi para birimi ‘peso de Ocho’yu’ çıkarmıştır.
Zamanla ülkeler arası işbirliği ile yapılan ticaretlerde özellikle Kuzey Amerika’daki İngiliz koloniler arasında para birimlerinin farklılığı nedeniyle zorluklar yaşanmaya başlanmış. İngiliz kolonilerin1776’da bağımsızlıklarını ilan etmelerinin ardından kendi para birimlerini kullanmaya başlamak istemeleri Yeni bir doğuşa sebep olacaktı. Ya İngiliz para birimi olan sterlin ya da pek çok vatandaş tarafından kullanılmakta olan dolar arasında bir tercih yapılacaktı koloniler doları tercih ettiler ve Amerikan Doları adı altında yeni bir parayı ortaya çıkardılar 1792 yılında Coinage Anlaşması İle resmi olarak dolar kullanımı başlamış oldu.
Dolar ilk olarak 1600’lü yıllarda Amerika kıtasından basılmıştır. İlk banknot 1690 yılında Massachusetts Körfez’i kolonisinde kullanılmıştır. Benjamin Franklin 1739’da kendi matbaasında Phrladelphia da dolar basımını yapmıştır. Benjamin Franklin‘in bastığı bu dolarlar sahte dolar yapımına en güzel olmak Özel kabartmalı yöntemlerle basılmış ve üzerlerinde doğa manzaralarına yer verilmiştir.
Kabartma yöntemi ile basılan dolarlar yarım asır basılmaya devam etmiş bu sırada Amerikan Özgürlük Savaşı’nın finanse edilmesi için kâğıt dolar basımı yapılmaya başlanmıştır. Zamanla bu basılan türleri kolay taklit edilebildikleri için değer kaybetmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri tarafından ilan edilen ilk banka olan ‘The Bank Of Nort’ Amerika yönetiminin ekonomik operasyonlarını desteklemek amacı ile çalışmaktadır. ABD resmi para birimi olarak dolar kabul edilir. ABD’nin yönetim adına görev yapan ilk banka olan the bank of United startı ABD’nin yönetim adına görev yapan ilk banka olan “The Bank Of Unuted States” ilk Merkez bankası olarak kurulur. Kurulan Merkez Bankası 20 yıl boyunca ABD hazinesinin mali temsilcisi olarak da görev yapar 1913 yılına kadar hizmet vermeye devam eden 1913 yılına gelindiğinde ise Amerikan Merkez Bankası Kanunu ile Federal Rezerve Bank yeni Merkez Bankası ilan edilir.
Federal Rezerve bank Amerikan merkez bankası Banknotları adında yeni dolarları piyasada dolaşıma sokar. Dolaşıma giren bu dolar cinsi 1929’a kadar aynı şekilde devam eder. Basın maliyetinin düşürülmesi amacıyla %30 oranında daha küçük basımı yapılmaya başlanır bu sayede dolarda standart bir basım oluşur. Federal Rezerve Bank Amerikan Merkez Bankası Banknotları adında yeni dolarları piyasada dolaşıma sokar dolaşıma giren bu dolar cinsi 1009 29’a kadar aynı ile devam eder basım maliyetinin düşürülmesi amacı ile %30 oranında daha küçük basımı yapılmaya başlanır bu sayede dolarda standart bir basım oluşur. 1009 55 yılında Amerikan dolarının üzerine “in god we trust “ (tanrıya güveniyoruz) mesajı yazılmıştır dolar tarihinde kanunlaştırılarak yazılan ilk ifade bu olmuştur doların taklitlerini engellemek için büyük bir değişikliğe gidilmiş ve 1996 yılında yeni banknotlar basılmaya başlanmıştır. İlk olarak 100 daha sonra 50 sonra 20 sonra 10 ve 5 dolar Bank notları bu sistem ile basılmıştır yine sahte dolar basımını engellenebilmesi için her 7-10 yıl içinde muhakkak yeni tasarıma geçilmesi kararlaştırılmıştır en son 2010 yılında 100 $ bank notları yeni tasarımı ile basılmıştır. Yeni basım olan bu yüzlük dolar bank notları Yeni Benjaminler ismi verilmiştir.
Kısaca bilgi verecek olursak Bretton Woods sistemi para piyasalarındaki dengeyi belirleyen bir sistemdir. Piyasada para takibi yapan bir bireyin muhakkak bilgi sahibi olması gereken bu sistem ilk olarak 1944 yılında ikinci Dünya Savaşı devam ettiği bir ortamda ABD’de Bretton Woods kasabasında Birleşmiş Milletler Para ve Fİnans Konferansı’nda alınan kararlarla oluşmuştur. Uluslararası ticaret yapılırken yaşanan en büyük zorluk para birimlerinin bir birine çevrilmesidir. Sistem bu sorunu ortadan kaldırmaktadır. Şöyleki;
Sistem ile birlikte ilk defa ülkeler arası ortak bir parasal düzen anlaşması yapılmıştır. Ayrıca bu anlaşmada uyulması gereken uluslararası kurallar belirlenmiştir Amerikan Doları ile ticaret yapmayı kabul eden ülkeler para birimlerini de dolara çevirmeyi kabul etmiş olur ve böylece de sisteme dahil olurlar. Sistem 1ons altın = 35 dolar veya 0,88867 gram altın = 1 dolar olarak kabul eder daha sonra ise bu rakamlar 1 ons altın=38 dolar olarak değiştirilmiştir.
100 dolars : ABD’nin banknot dolar testlerinin en büyüdür. Üzerindeki fotoğraf Benjamin Frankline aittir günlük hayatta Benjamin ismi İle kullanımdadır.
50 dolars : ABD’nin ikinci büyük banknot dolar çeşididir. Üzerindeki resim Grant’a aittir.
20 dolars : ABD’nin bir diğer banknot dolar çeşididir. üzerinde Jackson vardır.
10 dolars : ABD’nin bir diğer banknot dolar çeşididir. Üzerinde Hemilton on resmi bulunmaktadır.
5 dolars : ABD’nin bir diğer banknot dolar çeşididir. Üzerinde ki resim LINCOLN’e aittir.
2 dolars : ABD’nin bir diğer banknot dolar çeşididir. üzerinde JEFFERSON ın resmi bulunan bu banknotu piyasada görmeniz neredeyse imkansızdır az olan her şey gibi 2 $ banknotları da özel bir değere sahiptir.
1 dolar : ABD’nin bir diğer banknot dolar çeşididir. Üzerinde Washıngton un resmi bulunan bu banknot ise en sık karşılaşılan bakmak çeşididir.
1 dolar, half dolar, varter dolar, 10 cents – scents 1 cent olmak üzere metal dolar çeşitleri mevcuttur.
Cumhuriyetin ilanından bu yana Türk lirası-dolara karşı savaş vermekte bazen başarılı olsa da farklı durumlar da oluşabilmektedir.
Yaşanılan savaşlar, oluşan ekonomik zayıflıklar 1926 da dolar bir tl karşısında değerlendirip 1 $ = 2 TL seviyesine getirmiştir. 1935 yılında 1,25’e gerileyen bu değer on yıl boyunca enflasyon olmaması nedeni ile aynı seviyede kalmış ve 1945’e kadar 1,31 kuruşta devam etmiştir. İkinci Dünya Savaşı sırasında oluşan olumsuz etkiler sonucu İsmet İnönü tarafından dolar 2,80 liraya yükseltilmiştir. On yıl kadar 2,80- 3 Bandında devam eden dolar 1958 yılında Adnan Menderes tarafından 9 TL’ye yükseltilmiştir yine yaklaşık on yıl sonra yaşanan ekonomik olumsuzluklar neticesinde Süleyman Demirel tarafından 14,80 5 TL’ye 1980 yılında ise İnanılması güç olan bir artışla 70 TL’ye yükseltilmiştir 1983 yılında iktidarda olan Turgut Özal öncülüğünde Türkiye’de serbest piyasa ekonomisine geçilmiş ve dövize enflasyon oranında artış yapılması politikası benimsenmiştir. %80 enflasyon oranları ile geçen dokuz yılın ardından dolar 2300 TL’ye ilerlemiş 1994 yılında ise 1 doların Türk lirası karşılığı 40.000 TL olmuştur. Siyasi ekonomik istikrarsızlıklar neticesinde yeni bir tarihi rekorla 1995’te 314.230 lira olmuştur. Meşhur 2001 krizi sonrası 1.642.000 liraya yükselen dolar 2002 sonrası 1,50 TL ve 4 TL aralığında devam ederken 2015 sonrasında yedi en son olarak ise geçtiğimiz ay 9.50 zirvelerine yükselmiştir.
İnsanlık tarihi boyunca güç göstergeleri ve dengeleri değişmiştir. Güçlü ülkeler güçlü ekonomilere sahip olurlar. Güçlü bir ekonominin göstergesi ise dünya para değerleri sıralamasında ilk sıralarda yer almaktır.
GO Bilgi
